فشار خون ریوی از انواع فشار خون بالا است به طور خاص در شریان‌های ریه ایجاد می‌شود و می‌تواند افراد در سنین مختلف را تحت تاثیر قرار دهد. شناخت این بیماری و عوامل موثر بر بروز و پیشرفت آن می‌تواند به بیماران در انجام اقدامات به موقع کمک کند. اولین علامت این بیماری، تنگی نفس در طول فعالیت روزانه است.
فشارخون ریوی می‌تواند زمینه‌ساز بیماری‌های دیگر به خصوص بیماری‌های قلبی باشد. از این رو تشخیص و درمان به موقع این بیماری به شما کمک می‌کند تا از کیفیت زندگی بهتری برخوردار شوید. با توجه به اهمیت این موضوع، در ادامه به معرفی علل، عوارض و درمان فشار خون ریه خواهیم پرداخت. اگر علائم این بیماری را در خود دیدید، بهتر است با دکتر قلب و عروق یا دکتر ریه مشورت کنید.
منظور از فشار خون ریوی چیست؟
فشار خون ریوی (Pulmonary Hypertension) یکی از بیماری های قلب و عروق و از جمله انواع نادر بیماری ریه است که در اثر فشار خون بالا در شریان‌های ریوی ایجاد می‌شود. خون بعد از ورود به قلب از طریق این شریان‌ها وارد ریه‌ها می‌شود، پر از اکسیژن می‌شود و سپس به سمت قلب باز می‌گردد.
به طور معمول، خون به راحتی از طریق این عروق در ریه‌های شما جریان می‌یابد، اما در افراد مبتلا به این فشار خون ریوی، دیواره‌های شریان‌های ریوی ضخیم و سفت می‌شوند و نمی‌توانند به خوبی منبسط شوند تا خون از آنها عبور کند. این امر جریان خون را بسیار دشوارتر می‌کند و باعث می‌شود فشار خون در ریه‌ها بالا برود، در نتیجه سمت راست قلب شما مجبور است سخت‌تر کار کند و حتی ممکن است به نارسایی قلبی منجر شود. فشار خون ریوی یک بیماری تقریبا نادر است که می‌تواند افراد را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد، اما در افرادی که بیماری قلبی یا مشکلات ریوی دیگری دارند شایع‌تر است.
فشار ریه نرمال چند است؟
فشار خون ریوی معمولاً بسیار کمتر از فشار خون سیستمیک است. در حالت طبیعی فشار طبیعی شریان ریوی، ۸-۲۰ میلی‌متر جیوه است. اگر فشار در شریان ریوی بیشتر از ۲۵ میلی‌متر جیوه در حالت استراحت یا ۳۰ میلی‌متر جیوه در هنگام فعالیت بدنی باشد، به‌طور غیرطبیعی بالاست و فشار خون ریوی نامیده می‌شود.
علائم و نشانه های فشار خون ریوی بالا
تنگی نفس یا احساس سبکی سر در حین فعالیت، اغلب اولین نشانه فشار خون ریوی است. در برخی بیماران تپش قلب نیز به عنوان اولین علائم بروز پیدا می‌کند. این علائم در ابتدا با تحرک و فعالیت بیشتر ظاهر می‌شوند؛ اما با گذشت زمان در حالت استراحت نیز ظاهر می‌شوند. علائم دیگر بیماری عبارت‌اند از:
- ورم مچ پا و ساق پا (ادم محیطی)
- رنگ آبی لب یا پوست (سیانوز)
- درد یا فشار در قفسه سینه، اغلب در جلوی قفسه سینه
- سرگیجه یا غش کردن
- خستگی
- افزایش سایز شکم
- ضعف
فشار خون ریوی بر اثر چه عواملی ایجاد می شود؟
این بیماری بر اثر عوامل متعددی ایجاد می‌شود. در برخی مواقع نیز هیچ دلیلی برای ایجاد آن وجود ندارد؛ در این حالت این بیماری، فشار خون ریوی ایدیوپاتیک نامیده می‌شود. ژنتیک ممکن است در ابتلای برخی افراد به این نوع از فشار خون نقش داشته باشند. برخی شرایط که می‌تواند زمینه‌ساز ابتلا به این مشکل باشد، به شرح زیر است:
- نارسایی احتقانی قلب
- لخته شدن خون در ریه‌ها
- HIV (ایدز)
- مصرف مواد مخدر (مانند کوکائین یا مت آمفتامین)
- ابتلا به بیماری‌های کبدی (مانند سیروز کبدی)
- لوپوس، اسکلرودرمی، آرتریت روماتوئید و سایر بیماری‌های خود ایمنی
- نقص قلبی از بدو تولد
- بیماری های ریوی مانند آمفیزم، برونشیت مزمن یا فیبروز ریوی
- آپنه خواب
علت بالا بودن فشار ریه چیست؟
همان‌طور که در قسمت قبل عنوان کردیم، تغییرات در سلول‌هایی که شریان‌های ریوی را می‌پوشانند، سبب سفت، متورم و ضخیم شدن دیواره در سرخرگ‌ها می‌شوند. این تغییرات ممکن است جریان خون از طریق ریه‌ها را مسدود کند و باعث پرفشاری ریوی شود.
آپنه خواب، ابتلا به برخی بیماری‌های ریوی، بیماری‌های کبدی، نارسایی قلبی، برخی بیماری‌های خودایمنی، مصرف مواد مخدر و HIV از عوامل ابتلا به فشار خون ریوی هستند.
عوامل خطر ابتلا به فشار خون ریوی
بروز PAH در افراد، با هر سن و سالی به چشم می‌خورد. با این وجود عواملی وجود دارد که خطر ابتلا به آن را تشدید می‌کند:
- سابقه خانوادگی: اگر یک یا چند نفر از اعضای خانواده شما دارای PAH یا پرفشاری ریوی هستند، احتمال ابتلا به آن در شما بیشتر خواهد بود.
- چاقی و آپنه انسدادی خواب: چاقی به تنهایی یک عامل خطر نیست. با این حال، اگر چاقی با آپنه انسدادی خواب همراه شود (به این معنی که سطح اکسیژن در هنگام خواب کاهش می‌یابد)، ممکن است فشار خون ریه خفیف رخ دهد.
- جنسیت: این بیماری فشار خون بالای ریوی در زنان بیش از دو و نیم برابر مردان است. زنان در سنین باروری بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری هستند.
- بارداری: بارداری از دیگر عوامل خطر در این بیماری است. زنانی که با وجود این مشکل، باردار شده‌اند، در معرض خطر مرگ و میر بسیار بیشتری قرار دارند.
- زندگی در ارتفاعات: سال‌ها زندگی در ارتفاعات می‌تواند شما را مستعد ابتلا به PAH کند.
سندروم آیزنمنگر و فشار خون ریوی
سندروم آیزنمنگر یکی از دلایل ابتلا به این بیماری است. این سندروم یک عارضه طولانی‌مدت از یک مشکل قلبی ترمیم‌نشده در بدو تولد (نقص مادرزادی قلب) است. در سندرم آیزنمنگر، جریان خون نامنظم در قلب و ریه‌ها وجود دارد. این امر باعث می‌شود رگ‌های خونی در ریه‌ها سفت و باریک شوند و در نتیجه فشار خون در شریان‌های ریه افزایش می‌یابد. سندرم آیزنمنگر به طور دائمی به رگ‌های خونی در ریه‌ها آسیب می‌رساند. تشخیص زودهنگام و ترمیم نقایص مادرزادی قلب معمولاً از این سندروم جلوگیری می‌کند.